Wypowiedzenie rachunku bankowego przez bank – co teraz?

W praktyce obrotu gospodarczego wypowiedzenie umowy rachunku bankowego przez bank wydaje się działaniem wyjątkowym. W teorii powinno być poprzedzone analizą ryzyka, weryfikacją danych klienta i ewentualnym wezwaniem do usunięcia nieprawidłowości. Tymczasem coraz częściej obserwuje się tendencję do wypowiadania umów jednostronnie, lakonicznie i bez żadnych prób kontaktu z klientem. Dotyczy to w szczególności przedsiębiorców działających w branżach postrzeganych przez banki jako „ryzykowne”. Jeśli prowadzisz legalnie działającą firmę, a mimo to otrzymujesz od banku wypowiedzenie umowy rachunku – warto wiedzieć, że nie jesteś pozbawiony ochrony. Przeciwnie: prawo przewiduje konkretne mechanizmy, które mogą zablokować skutki wypowiedzenia i umożliwić dalsze prowadzenie działalności gospodarczej.

Wypowiedzenie rachunku bez podania przyczyny – czy bank ma do tego prawo?

W wielu umowach bankowych znajdują się ogólne klauzule umożliwiające wypowiedzenie umowy „w przypadku wystąpienia ryzyka AML” lub „braku możliwości zastosowania środków bezpieczeństwa finansowego”. Problem polega na tym, że banki niejednokrotnie korzystają z tych zapisów automatycznie – bez wcześniejszego wezwania do uzupełnienia dokumentów, bez próby weryfikacji kontrahentów klienta, bez kontaktu.

Z prawnego punktu widzenia, bank jako instytucja obowiązana w rozumieniu ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy (AML), ma obowiązek podejmowania działań proporcjonalnych. Przede wszystkim powinien identyfikować ryzyko i zarządzać nim – a nie eliminować je przez automatyczne rozwiązanie umowy. To istotna różnica, którą podkreślają już pierwsze wyroki sądów powszechnych.

Co możesz zrobić, jeśli bank wypowie Ci rachunek?

Prawo przewiduje dwa podstawowe środki ochrony w takiej sytuacji:

1. Wniosek o udzielenie zabezpieczenia – złożony do sądu, może spowodować czasowe zawieszenie skutków wypowiedzenia. W praktyce oznacza to, że bank nie może zamknąć rachunku do czasu wydania wyroku.
2. Pozew o ustalenie, że wypowiedzenie było bezskuteczne – w toku postępowania sąd oceni, czy bank rzeczywiście miał podstawy do rozwiązania umowy. Jeśli nie, może uznać, że umowa nadal obowiązuje.

W obu przypadkach kluczowe jest przygotowanie solidnego materiału dowodowego. Musisz wykazać, że rachunek bankowy jest niezbędny do prowadzenia Twojej działalności. W szczególności warto przedstawić:

• dowody stałych zobowiązań (np. faktury, umowy, składki publicznoprawne),
• historię rozliczeń,
• schemat organizacyjny firmy,
• procedury AML, jeśli Twoja działalność ich wymaga.

Wypowiedzenie w świetle przepisów AML – nadużycie czy prawo banku?

Zgodnie z art. 34 i art. 41 ustawy AML, instytucje obowiązane mogą zakończyć relację z klientem, jeśli zastosowanie środków bezpieczeństwa finansowego nie jest możliwe. Tyle że warunkiem takiej decyzji jest wcześniejsza próba zastosowania tych środków. Brak kontaktu z klientem, brak zapytań, brak wezwania do uzupełnienia danych – to wszystko może przemawiać za tym, że wypowiedzenie było nadużyciem. Co istotne, ciężar dowodu spoczywa na banku. To on musi przedstawić okoliczności faktyczne uzasadniające swoją decyzję. Jeśli tego nie zrobi – sąd może uznać, że wypowiedzenie było bezzasadne.

Wyrok, który zmienia optykę

W 2025 roku zapadło kilka orzeczeń, które potwierdzają, że banki nie mogą działać arbitralnie. W jednej ze spraw, dotyczącej przedsiębiorcy z branży kryptowalut, sąd stwierdził wprost, że ogólne odwołanie się do klauzul regulaminowych bez podania jakichkolwiek dowodów nie wystarcza. W tym konkretnym przypadku sąd zobowiązał bank do dalszego prowadzenia rachunku, a wypowiedzenie uznał za nieskuteczne. Dla przedsiębiorców oznacza to jedno: jeśli bank nie przeprowadził pełnej weryfikacji, nie skierował zapytań, nie próbował nawiązać kontaktu – trudno mu będzie obronić się przed zarzutem działania sprzecznego z zasadą proporcjonalności.

Jak zabezpieczyć się na przyszłość?

Jeśli prowadzisz firmę działającą w sektorze usług cyfrowych, kryptowalut, e-commerce lub rozliczeń transgranicznych – warto podjąć środki ostrożności już teraz:

• monitoruj korespondencję z bankiem,
• odpowiadaj szczegółowo na pytania AML,
• dokumentuj swoje działania zgodnie z przepisami,
• rozważ założenie rachunku rezerwowego w innej instytucji.

W razie otrzymania wypowiedzenia – nie zwlekaj z reakcją. Nawet jeden dzień może zdecydować o tym, czy zachowasz ciągłość działania firmy.